Dag 33: Van Ficcuza naar Palazzo Adriano

Maffia-dag

Vandaag heb ik me onledig gehouden met het bezoeken van twee uitstekende musea m.b.t. de mafia in Corleone: het Museo Antimafia en The Godfather’s House. Twee totaal verschillende musea die elkaar goed aanvullen. (59 km).

Corleone

Als ik wakker word is het bewolkt en regent het een beetje. Zo zal het de hele dag blijven. Mooie dag dus om twee musea in Corleone te bezoeken.

Corleone ziet er een beetje triest uit mede door het sombere weer. Toch zijn er nog veel mooie gebouwen te bewonderen die alle echter hard aan restauratie toe zijn. Veel monumenten die onderhouden moeten worden schept verplichtingen die door Zuid Italië niet nagekomen kunnen worden. Aan een kant is de overvloedige aanwezigheid van monumenten van voor de jaartelling tot begin vorige eeuw een grote rijkdom voor de diverse regio’s en steden maar tegelijkertijd is het ook een vloek want bij zo veel monumenten is het onmogelijk om voldoende financiën te reserveren om al die restauratieplannen te realiseren. Dat Italië daarbij een dringende oproep doet aan de EU en Unesco om bij te springen is niet meer dan redelijk.

De naam Corleone heeft inmiddels een negatieve connotatie gekregen. Dankzij de boeken van Mario Puzo en de daarop gebaseerde vierdelige filcyclus ‘The Godfather’ van Francis Ford Coppela heeft het dorp bekendheid gekregen in negatieve en in positieve zin. Negatief in de zin van een broeinest van de Mafia en in positieve zin als belangrijke filmklassieker. Nog steeds is de macht van de mafia in Corleone niet gebroken.

Het is duidelijk dat de stad af wil van het negatieve imago. Nergens zie je verwijzingen en routeaanwijzingen naar de twee musea m.b.t. de Mafia: het ‘Museo Antimafia’ en ‘The Godfather’s House’. Hooguit dat er in algemene termen verwezen wordt naar het algemene begrip ‘Museo’.

Apotheek Binenti

Het is zondag en het miezert een beetje. De stad ziet er een beetje verweesd uit. Ik moet eerst paracetamol hebben want ik heb hoofdpijn en geen medicijnen meer. Ik loop een apotheek/drogisterij binnen die vanochtend toevallig open is. Het blijkt een prachtige winkel te zijn met toonbank, voorraadkasten en vitrines uit het begin van de 19^e eeuw.

Ik maak de dienstdoende vriendelijke verkoopster een compliment met het prachtige interieur, en daar kikkert ze helemaal van op. Ja dat vindt ze ook maar daar is tegenwoordig niet meer zo veel belangstelling voor. Alles moet strak, efficiënt en effectief zijn. Dus ze is blij dat ik het interieur weet te waarderen. Als blijk van dank krijg ik haar visitekaartje en twee fraaie reclamebalpens van de winkel: Farmacia Binenti. Dus heb je hoofdpijn en ben je in Corleone: op naar Farmacia Binenti. Vergeten natuurlijk om foto te maken. Uit de prijzen die ze berekenen kunnen ze overigens best wel een instandhoudingsrestauratie betalen. 20 pilletjes paracetamol: 8.00 Euro. Die heb je in Nederland voor een fractie van deze prijs.

The Godfather’s House

Ik loop eerst wat door de stad te dwalen en ga dan rond 9.30 uur naar het museum ‘The Godfather ’s House’.

Toen in 1812 door afschaffing van het feodalisme in Italië er ineens een grote hoeveelheid grootgrondbezitters ontstond en er te weinig politie voor handen was om de negatieve uitwassen tegen te gaan, wendden de grootgrondbezitters zich tot bendes criminelen die hen tegen betaling bescherming boden. Daaruit is de mafia ontstaan die zich niet beperkte tot de bescherming van grootgrondbezit maar ook ‘bescherming’ boden tegen tal van andere bedrijfssectoren. Dat is op zijn zachts gezegd een beetje uit de hand gelopen mede door elkaar bestrijdende mafiabendes.

Het museum laat zien hoe een dergelijke ‘Capo’ en zijn familie leefde. Op de onderste verdieping leefden in grote armoede het personeel dat zorgde voor het eigen land en vee. Volledig afgeschermd van de mafia familie. Op de eerste en tweede etage woonde de mafia familie in grote rijkdom: fraai ingerichte woonvertrekken, zeer grote keuken, een spreekkamer, een huiskapel, slaapkamers. De spreekkamer werd welbewust op de eerste etage gesitueerd boven aan de trap. Daartoe moesten de bezoekers door een te lage buitendeur binnentreden (forceerde een buiging) en moesten de bezoekers een statige trap oplopen. Alles zeer intimiderend. Er waren ruimtes aanwezig waarin betalingen werden afgedwongen en alles altijd onder bedreiging. De angst zat in de gemeenschap niet in de eerste plaats in de gevreesde moord maar veel meer in de willekeurige intimidatie en  bedreiging die werden toegepast en het hele leven beheerste.

Het mag wellicht niet allemaal exact waar zijn. Maar je krijgt wel een idee hoe de dagelijkse gang van zaken plaatsvond. Een en ander werd duidelijk uitgelegd door een Engels sprekende gids. Hij ging dieper in op de organisatie van de families en de onderlinge familieverbanden.

Museo Antimafia

Ik was al onder de indruk van het eerste museum. Het Museo Antimafia was nog aangrijpender. In de eerste plaats omdat het het belangrijkste onderzoeksinstituut herbergt naar het verleden van de mafia (CIDMA). Het instituut herbergt o.a. het volledige archief van het massa maffiaproces m.b.t. 450 mafialeden dat ruim 30 jaar in beslag heeft genomen. Het is trouwens opmerkelijk dat een dergelijk belangrijk archief niet beter geconserveerd wordt dan dat dat nu het geval is.

Het museum is vooral indrukwekkend door de uitstekende uitleg van één van de medewerkers en vooral ook door de indrukwekkende nieuwsfoto’s van de fotojournalist Letizia Battaglia  en de anekdotes er omheen. De foto’s zijn van een rauwheid die huiveringwekkend is.

Uiteraard ook hier weer de vraag of met de uitspraken van het mafiaproces de macht van die organisatie is gebroken. De museummedewerkster heeft met name de gewelddadige tijd in de jaren ’70, ’80 en ’90 nog heel bewust meegemaak. Gedurende en na de massaprocessen is die intimidatie afgenomen. Niet zozeer omdat hun rol uitgespeeld was maar omdat de mafiosi hun werkterrein verlegden naar de gemeentelijke, regionale en rijksoverheid en politiek (denk aan de tenminste twijfelachtige rol die de vroegere eerste minister Andreotti gespeeld heeft).

Palazzo Adriano

Na de lunch ben ik nog steeds onder de indruk van met name het laatste museum, verder gereisd naar het plaatsje Palazzo Adriano om daar nog naar het Museo Nuove Cinema Paradiso te gaan (over de prachtige film Cinema Paradiso van de regisseur Giuseppe Tornatore) die in deze stad geheel is opgenomen. Helaas het palazzo waar het museum in gevestigd is, werd verbouwd. Pech dus. Als pleister op de wonde nog een gedeelte van een huwelijksdienst meegemaakt in een mooie kerk met iconostase.

Aan het einde van de dag een mooie overnachtingsplek gevonden even buiten Palazzo Adriano met uitzicht over een mooi maar wel verregend dal.