Het laatste reisbericht voorlopig

Dit wordt wel een heel kort reisbericht. Bij terugkomst in Mechelen op 14 augustus wilde ik in de avond het afsluitende bericht verzenden, maar na 60 dagen hereniging ben ik er niet toe gekomen en ook de dagen daarna niet. Excuses hiervoor want ik begrijp dat sommigen zich serieus zorgen begonnen te maken over mijn welbevinden. Niets aan de hand dus (576/10.576 km).

Het 61^e reisbericht biedt niet veel nieuws. Het was van 9.00 uur tot ca. 16.00 uur ruim 500 km snelweg met een rustig sukkelgangetje van 90 km/h. Geen files. Alles verliep gladjes. Het drukke verkeer was wel even wennen na de stille wegen van Zweden. De terugkomst was hartverwarmend.

Wat nog te wachten staat

De komende weken zal ik de teksten redigeren, want de dagelijkse posts zijn ‘wie aus einem Guss geschrieben’ en dan willen er nog wel eens taal- en stijlfouten in sluipen. Bovendien heb ik veel meer foto’s gemaakt dan ik tot op heden gepubliceerd heb. Ik zal die aanvullen. En tenslotte zal ik per dag nog kaarten bij de dagberichten opnemen. Maar het kost even tijd dus morgen is dat niet klaar.

Een eerste indruk achteraf

Dan tenslotte een eerste globale nabeschouwing. Alhoewel de reis door Zweden niet de mooiste reis was die ik de laatste 10 jaar gemaakt heb, daarom was het nog geen slechte reis. Enkele eerste gedachten:

1. Het noorden en het midden van Zweden hadden verreweg mijn voorkeur boven het zuiden van Zweden. Minder druk en indrukwekkende natuur.
2. Zoals net beweerd: de natuur is bijkans eindeloos. Er schijnt geen eind te komen aan de natuurgebieden en dat werkte aanvankelijk behoorlijk intimiderend op mij als je bijvoorbeeld tientallen kilometers door dennenwouden reist..
3. Ondanks dat ik voorbereid was op de uitgestrektheid van het land liet ik me telkenmale weer verrassen door die omvang. Goed plannen is noodzaak om te voorkomen dat je soms 100 of meer kilometers, moet omrijden.
4. De steden (met wellicht de grote steden als uitzondering die ik niet bezocht heb) zijn bepaald niet mooi. De meeste steden en dorpen die ik bezocht hebben niet bepaald een diepe indruk op me gemaakt. Wellicht daardoor maken de Zweedse steden geen levendige indruk; straten maken vaak een verlaten indruk; terrassen (voor zover ze er zijn) zijn vaak leeg. Gemeentebesturen lijken er eerder op gericht zijn om hun gemeente zo lelijk mogelijk te maken dan dat ze voor stedelijke kwaliteit zorgen. Het plaatsen van bloembakken en het ophangen van vlaggetjes maakt eerder een droevige indruk dan dat je er vrolijker van wordt. Uiteraard en gelukkig zijn er ook gunstige uitzonderingen. Ik noem er enkele: Ystad, Åhus, Gränna, Eksjö, Uppsala, Hudiksvall. Ze zijn bijna allemaal in het zuiden van Zweden te vinden.
5. Het wildleven in de natuur is indrukwekkend. Je moet wel een enorme sukkel zijn indien je bij voorbeeld in Lapland geen rendieren tegenkomt.
6. Het is een verademing dat je in Zweden ‘wild’ in je camper mag overnachten. Het ‘allemansrätten’ (het recht op publieke toegang) is een gouden greep ook al besef ik dat dat alleen mogelijk is in een zo dun bevolkt land als Zweden. Nu maar hopen dat de mensen die gebruik maken van allemansrätten hun gedrag op deze gastvrije manier weten aan te passen.
7. De Zweden spreken vrijwel altijd uitstekend Engels. Vaak zelfs op het niveau van ‘native speaker’. Maar zoals altijd zijn de mensen die beweren wel een beetje Engels te kunnen spreken zeer goed gebekt terwijl de mensen die zeggen heel goed Engels te spreken vaak moeilijk te volgen zijn.
8. De wegen zijn uitstekend te noemen. Zelfs de onverharde wegen zijn meestal heel goed te berijden. Dat is verbazingwekkend als je bedenkt wat die wegen in het winterseizoen te verwerken krijgen
9. ‘De’ Zweed’ (voor zover die bestaat) is in het algemeen zeer bescheiden en wellicht daardoor niet altijd heel erg toegankelijk. Ze weten niet altijd goed om te gaan met een vriendelijke groet of een spontaan gesprek. Maar als je ze nodig hebt dat zijn ze bereid om veel voor je te doen. En als het gesprek eenmaal op gang gekomen is dan vinden ze het eigenlijk heel leuk en moet je er nog moeite voor doen om er een einde aan te knopen. De jongere generatie is in het algemeen veel opener.
10. De wegen zijn ruim voorzien van bordjes die verwijzen naar bezienswaardigheden (een soort gestileerd klavertje vier). Maar dat houdt tevens in dat niet al die bezienswaardigheden ook allemaal bezienswaardig zijn. Er zitten plaatsen bij waar ik eigenlijk geen kilometer voor zou willen omrijden. Wees er dus selectief mee.
11. Qua musea is Zweden een wat dor gebied. De collecties zijn niet altijd heel bijzonder en worden vaak ook nog eens matig gepresenteerd. Bij openluchtmusea die vaak gericht zijn op het leven in de 19^e eeuw of eerder zijn ook heel vaak verdubbelingen. Uitzondering zijn de bezienswaardigheden die door de Unesco erkend zijn. Die zijn eigenlijk altijd interessant en worden goed gepresenteerd.
12. Veel mensen hebben mij gevraagd: Noorwegen of Zweden; mijn voorlopig antwoord is Noorwegen. Meer afwisseling in landschappen, meer diversiteit in bezienswaardigheden en een iets opener bevolking.
13. Hikers stellen dat Zweden een soort Walhalla is. Ik kan dat niet beoordelen want de leeftijd zorgt er voor dat echt hiken er niet meer inzit. Maar het lijkt me wel dat je deze hikes heel goed moet voorbereiden. Uit veiligheidsoverwegingen maar ook om te voorkomen dat je dagen lang door een dennenwoud moet lopen.

Dank

Deze lijst kan wellicht nog aangevuld worden als ik alles een beetje verwerkt heb. Maar voorlopig moet je het hiermee doen. Rest mij nog jullie hartelijk te danken voor het meelezen van de reisberichten en de commentaren die jullie gaven via mededelingen op de website, de mail, whatsapp en wat is er tegenwoordig niet nog meer. Ik heb daar zeer van genoten.

Als de gezondheid me niet in de steek laat hoop ik volgend jaar weer op pad te gaan. Waarheen is nog een vraag maar ik heb voldoende tijd om daar nog over na te denken.

De terugweg met een bonus

Ik rijd in de ochtend door Denemarken naar het zuiden en kom tijdens een koffiepauze in Christiansfeld terecht. Dat blijkt een interessant stadje te zijn van de Moravische geloofsgemeenschap. Daarna rijd ik door tot voorbij Kiel en besluit daar in de buurt te overnachten (287/10.000 km).

Verdwaald

Ik wilde vanochtend al vroeg vertrekken om ten minste 600 km te rijden richting huis maar dat is al bij de aanvang mislukt. Ik wilde met Luna een korte wandeling maken door het kleine en mooie nabij gelegen natuur- en recreatiepark. Maar zo klein was het niet om er toch in te kunnen verdwalen en dat neemt tijd in beslag als je ook nog eens je telefoon in de camper achterlaat. Dus na 1,5 uur uiteindelijk de camper weer teruggevonden. Luna blij, ik een beetje chagrijnig maar eigen schuld.

Het eerste gedeelte van de tocht door Denemarken gaat over de E20. Niet erg opwindend maar wel bijzonder om te zien hoe een gigantisch infrastructureel project wordt aangepakt. Ik vermoed dat er een spoorlijn parallel aan de autoweg gebouwd wordt.

Denemarken – Zweden 1-0 (qua infrastructuur)

Had ik al in Zweden bewondering voor de intensieve wijze waarop dit soort werken aangepakt wordt, ik moet toegeven dat ze na Denemarken nu voor mij op de tweede plaats zijn geëindigd; Denemarken op 1. Ik denk dat over een lengte van ca. 85 kilometer, grondverzet wordt gepleegd, viaducten worden gebouwd enz. En niet op één plek maar over de volle lengte van de 85 km. Chapeau!!!

Christiansfeld

Als het tegen 11.00 uur loopt en de behoefte aan water en koffie aan het oplopen is, zie ik langs de snelweg een bord dat verwijst naar een Unesco locatie: Christiansfeld. Toch maar even poolshoogte nemen.

Het gaat hier om een evangelische broedergemeente ofwel de Moravische kerk (in Nederland meer bekend als de hernhutters) die door de eeuwen heen een afsplitsing vormde van andere kerken (o.a. de gereformeerde en de protestantse kerk).

Voor zover ik het begrepen heb is het een gemeenschap die piëteit hoog in het vaandel had staan. Ook de sociale gemeenschap was een belangrijk uitgangspunt om het geloof te belijden.

Het ontstaan van Christiansfeld

Na vele jaren tegenwerking kreeg de Moravische kerk van koning Christian VII van Denemarken het recht om een stad op te richten, hun geloof uit te dragen en in hun bestaansrecht te voorzien door handel en fabricage van goederen.

Christiansfeld werd sterk centraal bestuurd. In 20 jaar tijd hebben ze het voor elkaar gekregen om eind 18^e eeuw de stad op te bouwen met een stratenplan die ten grondslag zou kunnen liggen aan New York. Vrije vestiging van bedrijven was niet toegestaan. Er werd centraal bepaald hoeveel, bakkers, slagers, houtbewerkers e.d. deel van de gemeenschap mochten zijn.

Kinderen werden thuis opgevoed maar ze na een zekere leeftijd niet getrouwd waren konden ze hun intrek nemen in een broeder- of zusterhuis. Daar mochten ze zolang het nodig was of zolang ze wilden wonen, een vak leren en werken. Binnen die huizen werd er veel gedaan aan scholing en aan het ontwikkelen van gemeenschapszin. Iedere dag werd gemeenschappelijk geopend en afgesloten met samenzang.

Christiansfeld was ook de eerste gemeente in Denemarken die aan ouderenzorg deed door een soort bejaardenhuis in te richten.

Soberheid

In alle geloofsuitingen vierde soberheid de boventoon. Niets mocht de relatie tussen mens en Jezus in de weg staan. Dat kun je heel goed zien aan de inrichting van de kerk: een geheel witte ruimte zonder versiering of wat dan ook. Eenvoudige banken en zonder altaar. Opvallend is dat alle ruimtes die ik bezocht heb heel licht waren en ruim voorzien waren van grote ramen.

(inter)nationale contacten

Er waren veel internationale contacten. Zo gaf men jaarlijks een overzicht uit van alle gebeurtenissen die niet alleen in Denemarken maar ook daarbuiten plaatsvonden. Dit bevorderde bij voorbeeld het (inter)nationale contact tussen vakbroeders. Men onderhield zelfs een eigen postsysteem. Ook werd er binnen de beperkte mogelijkheden veel aan ontwikkelingswerk gedaan.

Tolerantie en renaissancistische eigenschappen

Je zou denken dat een zo sterk centraal aangestuurde gemeenschap weinig tolerant gedrag laat zien. Maar dat blijkt toch anders te liggen. De Moravische Kerk blijkt veel renaissancistische trekken te vertonen al weet ik niet hoe de piëtistische opvattingen stroken met het renaissance ideaal.

Tolerantie komt ook naar voren doordat afwijkend gedrag niet altijd veroordeeld werd maar bespreekbaar werd gemaakt. In hoeverre dat sturend was kon mij niet verteld worden. Zo staat de Moravische Kerk redelijk open tegenover de LHBTQ+ gemeenschap en wordt homoseksualiteit breed erkend.

Uiteraard staan anno 2025 de opvattingen van destijds niet meer centraal. Ook anderen dan leden van de Moravische Kerk zijn nu inwoners van Christiansfeld. Maar zo vertelde mij iemand. De kern is nog steeds herkenbaar met name door de grote waarde die men hecht aan het gemeenschapsleven.

Dit is allemaal nieuw voor mij en ik wil me in de komende maanden toch eens meer verdiepen in deze kerkgemeenschap.

Verder door Duitsland en de eerste file sedert twee maanden

Na bijna 3 uur weer doorgereden richting grens Denemarken/Duitsland en daarmee neem ik voor nu definitief afscheid van Scandinavië. Ik wil nog een flink stuk doorrijden naar het zuiden in Duitsland maar op de verkeersborden lees ik dat er zeer lange files staan rond Hamburg.

Daar wil ik me niet aan wagen en dus zoek ik een overnachtingsplek die ik vind in de nabijheid van een zwembad en een manege en andere sportvoorzieningen in de gemeente Rickling. Geen superplek maar ‘s nachts heb ik toch mijn ogen dicht. Morgen dan maar wat langer rijden maar dan moet ik wel wat vroeger vertrekken en niet verdwalen wat me hier geheel onmogelijk lijkt.

Thuis

De laatste etappe naar huis. (549 km).

Vandaag het laatste reisbericht Sicilië. Geen reisproblemen gehad onderweg met uitzondering van een kort oponthoud in Saarbrücken. Het zijn twee mooie maanden geweest maar het is ook weer goed thuis te zijn. Iedereen blij met het samenzijn en uiteraard de cadeautjes. Luna was aanvankelijk een beetje chagrijnig omdat ik haar twee maanden alleen had gelaten maar na een diepgaand gesprek was het chagrijn al weer voorbij.

Ik dank iedereen voor de getoonde belangstelling en de tips die ik tijdens de reis van jullie mocht ontvangen. De komende maanden zal ik de teksten redigeren en extra foto’s toevoegen. Wellicht ontmoeten we elkaar hier weer bij een volgende reis.

Tweede reisdag: Een verregende dag

Het was een heel lange reisdag vandaag. Bijna alleen maar snelweg, opstoppingen, files en regen, regen, regen. Waarom doe ik mijzelf dit aan? (530 km).

Benzineprijzen in een grensgebied

Vandaag om ca. 9.30 uur vertrokken uit Obernai om te proberen zo ver mogelijk naar het zuiden te komen. Maar dat gaat tegenvallen. Want vanaf het moment dat ik opsta begint het te regenen en dat houdt vrijwel de hele dag aan.

Ik rijd eerst een stuk richting de grens naar Zwitserland. Daar moet ik eerst tanken. Dat had ik beter eerder kunnen doen want de dieseltarieven zijn hier in het grensgebied uitzonderlijk hoog: 2,95 Euro. Dat is niet te vergelijken met de prijs van 1.49 Euro bij het tankstation bij mij thuis in de buurt. Ook de eerste tankstations in Italië hebben vergelijkbaar hoge prijzen maar als ik verder Italië inrijd zakt de prijs behoorlijk. De EU heeft prijsharmonisatie nog niet voor elkaar gekregen.

Eerste reisdag van Mechelen naar Obernai

Een reisdag van huis naar de Elzas door België, Frankrijk en Duitsland (417 km).

Luna niet als reisgenoot

De afgelopen dagen ben ik bezig geweest met de camper uit de stalling te halen, technisch te controleren en de bagage in te laden. In tegenstelling tot het voorgaande bericht zal Luna, onze hond, de reis niet meemaken. Ze heeft de afgelopen tijd twee maal een blaasontsteking gehad. Die is nu onder controle maar we moeten het meest geschikte voedsel nog uitzoeken zodat de blaasontsteking zich niet zal herhalen. Jammer maar het lijkt ons beter dat Luna geen onnodige stress zal krijgen van een lange rit en een blaasontsteking die terug kan komen. Het najaar zal het hopelijk wel lukken.

Een reisdag over snelwegen

Ik probeer om deze eerste reisdag tot Bazel te geraken. De route, die door België, Duitsland en Frankrijk voert gaat hoofdzakelijk via snelwegen die door mooie landschappen voeren. Geen straf om hem te rijden maar veel valt er niet over te vermelden.