Camperreis Schotland dag 19: Van naar Berriedale naar Evanton

Schotland Dunrobbin Castle

De Clearances en Dunrobin Castle

Vandaag is het de laatste dag in Noord Schotland: de 19e dag van de Camperreis Schotland. Het zal een dag met contrasten worden. Eerst bezoek ik Badbea historic village, de ruïnes van een dorp waar de slachtoffers van de land clearances naar gedeporteerd werden. Vervolgens bezoek ik Dunrobin Castle, het kasteel van de Dukes of Sutherland, dat een en al weelde en macht uitstraalt maar waar de dukes in de 19e eeuw een kwalijke rol hebben gespeeld in de land clearances. Tenslotte rijd ik nog richting Inverness en maak nog een wandeling in het sfeervolle vissersdorp Cromarty.

Ik word laat wakker en zoals gebruikelijk regent het. Maar de weersvoorspellingen zijn goed. Er zullen geregeld droge periodes zijn en de zon zal zich ook af en toe laten zien.

Badbea historic village

 

Badbea historic village

Ik rijd eerst een aantal kilometers om Badbea historic village te bezoeken. Het voormalige dorp is een voorbeeld van een nederzetting waar de vroegere veenwerkers die het vruchtbare gebied voor de schapentelers moesten verlaten kwamen te wonen. Vele duizenden zijn gedeporteerd naar het kustgebied om daar tegen hun zin in gedwongen ‘een nieuw leven’ op te bouwen. Het enige wat zijn bezaten waren soms de houten huisskeletten waar ze een nieuw huis mee konden bouwen. Maar in heel veel gevallen zijn die skeletten door de landeigenaren verbrand om de veenwerkers te dwingen te vertrekken.

Het is een mooi kustgebied. Althans zo denken we er nu over met onze luxe voorzieningen wat wooncomfort betreft. Maar als je niets hebt en alleen een berg stenen krijgt om een nieuw huis te bouwen op een onvruchtbare grond, zonder verdere middelen van bestaan, dan is het bepaald geen pretje. Primitieve huizen, vaak geen werk en dus grote armoede, geen mogelijkheden om voedsel te verbouwen en een rauw klimaat. Zo rauw dat in de herfst en de winter de kleine kinderen en de paar dieren die ze hadden, vastgebonden moesten worden om niet door de storm van de kliffen gegooid te worden. Een ellendig en perspectiefloos bestaan.

Dunrobin Castle

 

Dunrobin Castle

Daarna rijd ik door naar Dunrobin Castle. En daar zie ik de andere kant van de geschiedenis. Een extreem rijke familie van de dukes van Sutherland die in de 19e eeuw een kwalijke rol hebben gespeeld tijdens de land clearances. Zij schaarden zich achter de economen om de landbouw te vernieuwen en de schapenhouderij te bevorderen op de vruchtbare gronden waar tot op dat tijdstip de turfstekers woonden en werkten. De Sutherlands hebben de landeigenaren en de lagere adel gesteund om de veenwerkers te deporteren naar het onvruchtbare kustgebied. Maar niets in de geschiedenis is zwart/wit. Uit de rondgang door het kasteel werd ook duidelijk dat een klein deel van de familie zich keerde tegen de land clearances zonder al te veel succes.

Het kasteel toont de pracht en praal waar in de Schotse adel leefde. Men aarzelde niet die weelde te tonen. Maar anders dan bij de andere kastelen die ik bezocht waren hier geen uitgebreide fotocollecties met als middelpunt de leden van het koninklijk huis. Wellicht uit pr-overwegingen schaarden de royalties zich niet achter het beleid van de Sutherlands. Ik weet dat echter niet zeker. De 5e duke is kinderloos gestorven waardoor de titel duke (de adellijke laag direct onder de koning) over ging naar een zijtak van de familie. Het kasteel is een tijd lang een internaat geweest maar nu is het kasteel opengesteld voor het grote publiek.

Tuinen Dunrobin Castle

Omdat het me niet duidelijk was hoe de adel in Engeland en Schotland in elkaar steekt en zich tot elkaar verhoudt vroeg ik aan twee van de vriendelijke suppoosten hoe een en ander georganiseerd is. Ze wisten er veel van af maar het duizelt me inmiddels weer over alle titels die ik te horen kreeg en de hiërarchie binnen de Britse adel. Nadat de eerste suppoost verteld had dat er eigenlijk geen opvolging was in de persoon van de 6e duke van Sutherland en ik antwoordde dat dat toch een triest einde is van het adellijke geslacht, bevestigde ze dat van harte.

Toch was het me nog niet helemaal duidelijk en ik vroeg het in een andere zaal aan een andere suppoost. Weer hetzelfde verhaal en weer mijn opmerking dat het een navrant einde was van het adellijke geslacht. Er kwam een andere reactie. Zo navrant vond ze het niet allemaal. En haar blik verried de vraag: ‘Ask me more’. Hetgeen ik dus deed. En nu kwam ze echt op gang met haar verhaal. In beleefde maar duidelijke woorden liet ze merken dat ze het onvergeeflijk vond hoe de familie zich tijdens de land clearances had gedragen. Ik vroeg of ze stamde van een familie van veenwerkers. Dat bleek niet het geval te zijn maar ze was wel erg actief in de cultural heritage committee van een van de omliggende dorpen die ook veel slachtoffers kende uit die tijd.

Ondanks alles moet toegegeven worden dat het kasteel prachtig gelegen is aan de kust met een fraai uitzicht over de zee. Het interieur is fantastisch met enkele prachtige schilderijen (o.a. een Tintoretto!!! Maar ik sta hier nergens meer van te kijken). Er zijn prachtige tuinen aangelegd waarvan een groot gedeelte nog in bloei was. Ook kon je het werk zien van valkeniers.

Cromarty

 

Cromarty

Na de late lunch ben ik verder naar het zuiden doorgereden. De route leidt langs mooie vissersdorpen waarvan ik Cromarty wel het meest sfeervolle vond. Niet druk, weinig faciliteiten voor toeristen en een nog actieve vissersvloot.

Omdat het hoog tijd is om de was te doen en om de watertanks te legen en weer te vullen, kies ik er voor om vannacht op een camping te gaan staan in Evanton. Het is een kleine goed georganiseerde camping met alle voorzieningen die ik nodig heb. Het legen van de watertank en het toilet had nogal wat voeten in de aarde want de dop van het chemisch toilet had ik niet goed dichtgedraaid de laatste keer dus er moest flink schoongemaakt worden. Alles weer in orde, alles weer schoon.

Inmiddels is het 19.00 uur geworden. Dus tijd om te koken en de blog bij te werken. Rond 23.00 uur naar bed en nog een tijd liggen lezen.

Morgen verlaat ik dus met tegenzin het noorden van Schotland maar ik wil the Isle of Skye niet missen. Tot op heden vind ik Noord Schotland op afstand het mooiste gebied dat ik hier gezien heb. Het is rauw, het is soms onheilspellend, maar het is altijd mooi in zijn rauwheid, eerlijkheid en pure oorspronkelijkheid. Ik word vaak gevraagd wat ik van Schotland vind.

Twee dagen geleden vroeg een houder van een pompstation mij hetzelfde. Ik antwoordde dat ik het van een ‘unbearable beauty’ vond. Het kwam er zo maar spontaan uit. Maar ik vind het ook inderdaad zo. Het is een soort onverdraaglijke schoonheid. Ik kan het moeilijk anders uitleggen. De man moest er even over nadenken en keek over het landschap langs de weg en zei: ‘indeed of unbearable beauty, I never looked at it that way. I will keep it in mind’. Een mooier compliment voor mijn karakterisering kun je toch niet krijgen.

Delen met je netwerk?
(Visited 324 times, 1 visits today)